Του Μάριου Αναστασίου Μπίκα
Β΄. Ο ΄Αγιος Νικόλαος της ΄Ανω Βέλλιανης (ανανεωμένο)
Η Δεύτερη ανακαίνιση του Αγίου Νικολάου της ΄Ανω Βέλλιανης
O ΄Αγιος, όταν δεν λειτουργιέται, αυτοκαταστρέφεται, έλεγαν οι παλιοί.
Ο ΄Αγιος αναμένει κάθε Σάββατο βράδυ και παραμονή των εορτών το άναμμα των καντηλιών του. Αναζητεί το καθάρισμα, το άσπρισμα. Περιμένει το θυμιάμα του παπά. Ευχαριστιέται από την παρουσία των πιστών με το κερί τους.
Δεν έχουν περάσει περίπου τρεις (3) δεκαετίες από την πρώτη ανακαίνιση του Αγίου Νικόλαου (1990) και παρουσιάστηκαν καινούρια προβλήματα. Προβλήματα τα οποία στη μακραίωνα ζωή του (1861-1990) ήταν εντελώς άγνωστα. Μετά από συχνές βροχοπτώσεις εμφανίζονταν στο δάπεδό του βρόχινα ύδατα. Τα ύδατα αυτά δημιουργούσαν τέτοια υγρασία, ώστε κατέστρεφαν όχι μόνο το ασβετοκονίασμα της τοιχοποιίας, αλλά και ό,τι άλλο υπήρχε εντός του ιερού χώρου.
Μετά από τυχαία εντόπιση των υδάτων αυτών, ο κ. Τσικριτζής Γεώργιος, καθηγητής Σωματικής Αγωγής και γαμπρός του Σπυρί-δωνα Ευαγ. Γεωργίου ( Σπυρο – Γκέλη) και της Γιαννούλας Δημητρίου Λώλου από την κόρη τους ΄Εφη (νοσηλεύτρια), στη μνήμη του αδικοχαμένου αδελφού του Νικoλάου Τσικριτζή ( Λεπτομέρειες βλ. π. κ.), ανέλαβε όλα τα έξοδα, για τις παρακάτω εργασίες :
– Εκσκαφή περιμετρικά του ναού με συνδετήρια δοκό ( βιομηχανικό τσέρκι) 50×50 στην βάση και ρίξιμο ενός μέτρου τσιμέντου με σίδερο, για να σταματήσει η είσοδος του νερού στο εσωτερικό της εκκλησίας. Πάνω δε από το τσιμέντο αυτό και στις τρεις πλευρές του ναού κτίστηκε με πέτρα μικρή μάντρα ύψους περίπου ενός μέτρου.
– Αφαίρεση των πλακών του δαπέδου της εκκλησίας. Επίστρωση αυτού με άμμο, πλέγμα και τσιμέντο και επανατοποθέτηση αυτών (των πλακών) στην αρχική τους μορφή.
– Κατασκευή ταβανιού, παραθυριών, εξώπορτας κ. π. ά.
Πρωινό καλοκαιριού (2013. Ο ήλιος έχει σκάσει στα χωριά Σεβαστό[1] (δεξιά), Ραχούλι και Ξηρόλοφο και σιγά σιγά ανεβαίνει προς την Πάνω Βέλλιανη, τον ΄Αγιο Νικόλαο, την αρχαία Ελέα και κατά το μεσημέρι θα φωτίσει και τη Μονή του ΄Αι Γιάννη.
(2) Τη φωτογραφία μού την έστειλε ο κ. Τσικριτζής Γεώργιος (Αθήνα).
– Τα έξοδα για τα καινούρια κεραμίδια πρόσφερε η καθηγήτρια Σωματικής Αγωγής Ειρήνη Γεωργίου, κόρη του Ηλία Σπύρου, από το Λαμποχώρι του Προδρομιού. Η Ειρήνη με την οικογένειά της ζει στην Ερέτρια της Ευβοίας, χωρίς να ξεχνά τον τόπο που τη γέννησε, την ανέθρεψε και την ανέδειξε σε σημαντικό μέλος της κοινωνίας.
Εκτός της Ειρήνης Γεωργίου και πολλοί άλλοι πρόσφεραν εθελοντική εργασία, προκειμένου ο ΄Αγιος Νικόλας να ανακαινισθεί, σύμφωνα με τη μελέτη του κ. Γιάννη Λιούγκου.
Το κόστος της περίφραξης του χώρου πέριξ της εκκλησίας, ανέλαβαν εθελοντικά Βελλιανίτες. Η περίφραξη αυτή έχει σκοπό να εμποδίζει την είσοδο των γιδιών τοπικού κτηνοτρόφου, που προκαλούν διάφορες καταστροφές. Οι καταστροφές τους δεν περιορίζονται μόνο στον χώρο του Αγίου Νικολάου, αλλά επεκτείνονται και στον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας Ελέας, την ιστορική Μονή του Αγίου Ιωάννου ως και τον ελαιώνα της.
Δεξιά του η Βελλιανίτισσα σύζυγός του ΄Εφη Γεωργίου, και τα δυο παιδιά
τους, ο Παναγιώτης και η Σοφία.
(3) Τη φωτογραφία μου την έστειλε ο κ. Τσικριτζής Γεώργιος
Μαρτυρίες
(Οι παρακάτω μαρτυρίες είναι διασταυρωμένες και διασκευασμένες κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να μην αλλοιώνεται το πραγματικό τους νόημα )
– Τσικριτζής Γεώργιος, γαμπρός στη Βέλλιανη (ό.α.).
« Ο αδερφός μου ο Νικόλαος μαζί με άλλους φίλους του, σχεδόν κάθε Σαββατοκύριακο, ανεξάρτητα αν ο καιρός ήταν καλός ή κακός, έβγαιναν βόλτες με τις μοτοσικλέτες τους, τύπου Endouro στα βουνά της Αττικής.
Μια Κυριακή του Οκτώβρη του 1996, περνώντας από αφύλακτη διάβαση σιδηροδρομικής γραμμής, η μοτοσικλέτα τού πιο νέου της παρέας, που ακολουθούσε τον αδερφό μου, σταμάτησε, λόγω βλάβης, ακριβώς πάνω στις ράγες. Ο Νικόλαος έτρεξε αμέσως κοντά του, για να τον βοηθήσει στον απεγκλωβισμό της μοτοσικλέτας, φοβούμενος, μήπως αν περάσει κάποιο τρένο πιθανόν να εκτροχιαστεί και να χαθούν ανθρώπινες ζωές. Και, ενώ κατάφεραν να αποσύρουν από τις ράγες σχεδόν όλη τη μηχανή, πέρασε εκείνη τη στιγμή σιδηροδρομική αμαξοστοιχία με μεγάλη ταχύτητα, παρά το γεγονός ότι ο μηχανοδηγός της είχε μπροστά του αρκετή ορατότητα και μπορούσε να φρενάρει. Αποτέλεσμα, το διερχόμενο τρένο, αφού χτύπησε τη μοτοσικλέτα, την εκσφενδόνισε πάνω στο σώμα του αδερφού μου. Εδώ πρέπει να τονίσω ότι ο αδερφός μου, αν και την ώρα του ατυχήματος φορούσε κράνος και κατάλληλη προστατευτική στολή, μάρκας Endura, οι συνέπειες τόσο γι’ αυτόν όσο και για μας ήταν καταστροφικές.
Μετά το θάνατό του, 22.04.2011, Μεγάλη Παρασκευή, υπήρχε ένα αμφισβητούμενο ποσό από την ιδιωτική του ασφάλεια, το οποίο δεν ήταν βέβαιο, αν θα δινόταν.
Σε κάποια από τις επισκέψεις μου στον Άγιο Νικόλα της Άνω Βέλλιανης το 2013, μετά το άναμμα των καντηλιών, παρατηρώντας την παραμελημένη εκκλησία του, γεμάτη υγρασία και πρασινίλα στους τοίχους, ψιθύρισα :
« Άγιε Νικόλα μου, είσαι χάλια. Αν πάρω τα χρήματα της ασφάλειας, θα σε φτιάξω καινούριο ».
΄Ετσι, δύο χρόνια μετά το θάνατο του αδερφού μου και μια εβδομάδα μετά την επίσκεψή μου στον ΄Αγιο Νικόλαο, έγινε το θαύμα. Με καλούν από την ασφάλεια να πάω να εισπράξω το ποσό(!!!!) για το οποίο εγώ ήμουν ο μόνος δικαιούχος.
Στη συνέχεια, αφού επικοινώνησα με το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο της Βέλλιανης και τον εφημέριό της τον π. Ιωάννη (Παπαγιάννη), ομόφωνα πήραν απόφαση να αναλάβω την ανακαίνιση του ΄Αγίου Νικολάου της ΄Ανω Βέλλιανης. ΄Ετσι, ύστερα από την έκδοση της απαραίτητης μελέτης από φίλο αρχιτέκτονα και ενός πασίγνωστου συντηρητή ναών και έργων τέχνης του κ. Γιάννη Λιούγκου, άρχισα τις εργασίες τον Οκτώβρη του 2013.
Και σήμερα Δεκέμβριος του 2022 βρίσκομαι σχεδόν στο τέλος των εργασιών αυτών, καθότι στην καθυστέρηση αυτή συνέβαλαν τα τρία έτη του Κορονοϊού ως και ο θάνατος του πεθερού μου Σπυρίδωνα Ευαγγέλου Γεωργίου, παραδίδοντας τους επόμενους μήνες ανακαινισμένο τον ΄Αγιο Νικόλαο της Πάνω Βέλλιανης στους Βελλιανίτες και στις γενιές των γενιών τους. Τον παραδίδω πραγματικό στολίδι, με την ευχή, όχι μόνο να εκκλησιάζονται σε αυτόν με δέος και κατάνυξη, αλλά και να τελούν κατά βούληση τα θρησκευτικά τους μυστήρια (γάμους, βαφτίσια κλπ.)
Τέλος, θέλω να κάνω γνωστό ότι χωρίς την βοήθεια του Κωνσταντίνου Λώλου και των παιδιών του, οι εργασίες ανακαίνισης του Αγίου Νικολάου δεν θα είχαν φτάσει στο σημερινό σημείο ».
(4) Τη φωτογραφία μου την έστειλε ο κ. Τσικριτζής Γεώργιος
– Αριστοτέλης Μπίκας, πρώην Γραμματέας της Βέλλιανης και του Δήμου Σουλίου και από το 1965 ως σήμερα (2022), χωρίς διακοπή, μέλος της εκκλησιαστικής Επιτροπής Βέλλιανης :
« Ο ΄Αγιος Νικόλαος της Άνω Βέλλιανης ήταν η πρώτη εκκλησία των προγόνων μας. Προτού κατασκευαστεί, οι Βελλιανίτες εκκλησιάζονταν στο Μοναστήρι του ΄Αι – Γιάννη.
Η πρώτη ανακαίνιση του, μετά το κτίσιμό του το 1861, έγινε το 1990 επί εφημερίας του Παπανικόλα (Πέτσιου) με καταγωγή από το γειτονικό Προδρόμι.
Μετά την πάροδο τριών (3) περίπου δεκαετιών, η ξυλεία της στέγης άρχισε να φθείρεται. Από τη ανατολική πλευρά της εκκλησίας, το ΄Αγιο Βήμα, όταν για μέρες έβρεχε, έμπαιναν στο εσωτερικό της νερά, τα οποία προκαλούσαν υγρασία.
Εμείς, (η Εκκλησιαστική Επιτροπή) με τον π. Ιωάννη (Παπα-δόπουλο), γνώστες της κατάστασης αυτής, αποδεχτήκαμε την προσφορά του καθηγητή κ. Τσικριτζή Γεώργιου, να πραγματοποιήσει όλες τις εργασίες, ώστε ο ΄Αγιος Νικόλαος να γίνει και πάλι ασφαλής και λειτουργήσιμος.
Οι εργασίες αυτές (ξυλεία στέγης, ταβάνι, επίστρωση δαπέδου, εκσκαφή, συνδετικό κλπ.), χρηματοδοτήθηκαν από τον κ. Τσικριτζή Γεώργιο, εκτός από το κόστος των κεραμιδιών που πλήρωσε η καθηγήτρια κ. Ειρήνη Γεωργίου, κόρη του Ηλία Σπύρου και την κατασκευή του τέμπλου, που πληρώσαμε εμείς.
Εμείς σαν Εκκλησιαστική Επιτροπή της Βέλλιανης, έχοντας υπόψη τη μεγάλη οικονομική κρίση που μαστίζει την πατρίδα μας, ευχαριστούμε τον κ. Τσικριτζή Γεώργιο με την Ειρήνη Γεωργίου, ως και όλους όσους πρόσφεραν δωρεάν εργασία.
Επίσης θέλω να κάνω γνωστό ότι έχουμε ανάγκη και από άλλες προσφορές, όπως για την ανακαίνιση της Ιεράς Μονής του Αγίου Ιωάννου του Πρόδομου ».
– Κωνσταντίνος Δημ. Λώλος, εκκλησιαστικός Επίτροπος της Βέλλιανης (2017) και ιδιοκτήτης του ξενοδοχείου Ελεατάν :
« Η γιαγιά μου από τον πατέρα μου, η βάβω Λάμπρω, όπως την ήξεραν στο χωριό και στη γύρω περιοχή, έλεγε :
« Όταν φεύγεις από την Εκκλησία να τινάζεις ακόμα και τη σκόνη από τα παπούτσια σου ».
Αυτό σημαίνει ότι από την Εκκλησία δεν πρέπει να παίρνεις μαζί σου ούτε και τη σκόνη που άθελά της κολλάει στα παπούτσια σου. Γιατί, το θείο μάτι σε βλέπει και αργά ή γρήγορα θα σε τιμωρήσει.
Εγώ μαζί με άλλους συμμετείχα στις εργασίες της πρώτης ανακαί-νισης του Αγίου Νικολάου της Πάνω Βέλλιανης (1990). Και, όταν ρίξαμε (γκρεμίσαμε) το εσωτερικό σοβάτισμα, διαπιστώσαμε ότι στην τοιχοποιία της νότιας πλευράς του υπήρχε ένα μεγάλο τμήμα της που ήταν κτισμένο σε νεότερη εποχή. Τούτο, ίσως συνέβηκε, επειδή όπως είχα ακούσει, η εκκλησία σε παλιότερη εποχή είχε καταστραφεί από πυρκαγιά και στη συνέχεια την ξαναέφτιαξαν, οικοδομώντας το καταστραμμένο αυτό τμήμα.
Κατά την εκσκαφή (2013) γύρω από την εκκλησία του Αγίου Νικολάου ήρθαν στο φως ανθρώπινα οστά, ενταφιασμένων Βελ-λιανιτών αγνώστου χρόνου. Τα οστά αυτά τα συγκεντρώσαμε και τα ενταφιάσαμε σε κενοτάφιο, πλησίον του Ναού τελώντας παράλληλα και τρισάγιο. Επίσης, πάνω στο κενοτάφιο τοποθετήσαμε επιγραφή που θυμίζει στις επερχόμενες γενιές τη δεύτερη ταφή τους.
Σήμερα (2022), μετά τα έργα που πραγματοποιήθηκαν στον ΄Αγιο Νικόλαο της ΄Ανω Βέλλιανης και τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν, θα στέκεται εκεί όρθιος, νικώντας το χρόνο και τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες ».
Ο ανακαινισμένος ΄Αγιος Νικόλαος της ΄Ανω Βέλλιανης
Σήμερα (06.12.2022) ο ΄Αγιος Νικόλαος της ΄Ανω Βέλλιανης, αν και είναι εξωκλήσι της Βέλλιανης, είναι ανακαινισμένος, ασφαλής, λειτουργήσιμος και ικανός να σταθεί όρθιος στον ερχομό των χρόνων και των δύσκολων καιρικών συνθηκών. Και τούτο οφείλεται, αφενός μεν στη μεγάλη πίστη του κ. Γεωργίου Τσικριτζή, αφετέρου δεστην προσωπική του εργασία και στην ανάληψη όλων των δαπανών. Επί πλέον πρέπει να τονιστεί ότι μόνιμα ζει με την οικογένειά του στην Αθήνα και η από εκεί άφιξή του στη Βέλλιανη απαιτούσε πρόσθετη ταλαιπωρία και έξοδα.
Η εκ βάθρων ανακαίνιση του Αγίου Νικολάου της Βέλλιανης από τη μη εύπορη οικογένεια του κ. Τσικριτζή και μάλιστα στη μεγάλη οικονομική κρίση της εποχής εκείνης, στην τριετή μάστιγα του Κορονοϊού, ως και στον ξαφνικό θάνατο του Σπυρίδωνα Γεωργίου πεθερού του κ. Τσικριτζή, είναι άξια κάθε επαίνου και παρόμοια δεν είχε γίνει στη μικρή Τοπική Κοινότητα της Βέλλιανης.
– Όταν ο Βασίλειος Γκάτζιας δώρισε στον ΄Αγιο Νικόλαο της ΄Ανω Βέλλιανης την καμπάνα, οι τότε Βελλιανίτες (εφημέριος και εκκλησιαστική Επιτροπή) οργάνωσαν ειδική τελετή, στην οποία παρέστη και ο Μητροπολίτης της Παραμυθιάς κ. Τίτος. (Βλ. periodikostep.gr A ΄. Ο ΄Αγιος Νικόλαος της ΄Ανω Βέλλιανης).
– π. Ηλίας Μάκος : Ανακαινίστηκε το Α.Τ. Παραμυθιάς με χρήματα Παραμυθιώτη (Katopsiblog@gmail.com)
« Ο Παραμυθιώτης Μιχαήλ Φούντογλου διέθεσε το κύριο μέρος των χρημάτων, υπήρξαν και κάποιες άλλες δωρεές, για την εκ βάθρων ανακαίνιση του Αστυνομικού Τμήματος Παραμυθιάς … και την Παρασκευή 02.12.2022 τελέστηκε αγιασμός στον αναμορφωμένο χώρο.
Μάλιστα ο κ. Φούντογλου παρέλαβε και τιμητική πλακέτα για την ενέργειά του αυτή, η οποία είναι αξιέπαινη και αποκαλύπτει, για μια ακόμη φορά, τις αγνές προθέσεις για την γενέτειρά του ….
Είναι, λοιπόν, πολύτιμη η συνεισφορά του στην κωμόπολη και τους κατοίκους της Παραμυθιάς και αποτελεί ένa φωτεινό φάρο στη σκοτεινιά της κοινωνίας μας… »
Τη φωτογραφία μου την έστειλε ο κ. Τσικριτζής Γεώργιος
Οι αρετές των προγόνων μας
Οι προγονικές αρετές του τόπου μας, μάς επιτάσσουν να ανταποδώσουμε το ελάχιστο, σε αυτόν που μάς ευεργέτησε. Να αποδώσουμε φόρο τιμής στους αδελφούς Τσικριτζή Νικόλαο και Γεώργιο για την ανακαίνιση της μόνης εκκλησίας των πρώτων Βελλιανιτών, που ίδρυσαν την ΄Ανω Βέλλιανη, ερχόμενοι από τα Πράδαλα, το Ζωτικό κι από τη Γλαβίτσα. Προς τούτο ας μεριμνήσουν οι εκκλησιαστικές και τοπικές Αρχές του χωριού μας :
– Ο π. Ιωάννης Παπαδόπουλος με την Εκκλησιαστική Επιτροπή της Βέλλιανης να οργανώσουν τελετή προς τιμήν του κ. Τσικριτζή Γεωργίου και ας τοποθετήσουν τιμής ένεκεν εις εμφανές για τους πιστούς σημείο της ανωτέρω εκκλησίας πλάκα, μη εύθραυστη, με το όνομα των αδελφών Τσικριτζή Νικολάου και Γεωργίου και το έτος ανακαίνισης του ναού του Αγίου Νικολάου της ΄Ανω Βέλλιανης.
– Ο πρόεδρος της Τ.Κ. Βέλλιανης κ. Γαλανόπουλος Σπυρίδων, σε συνεργασία με το Δήμαρχο του Δήμου Σουλίου κ. Καραγιάννη Ιωάννη, ας κηρύξουν το κ. Τσικριτζή Γεώργιο ευεργέτη της Βέλλιανης και ας του απονείμουν ειδική πλακέτα
Παλιά
΄Ηταν κάποτε, παλιά, που με λάδια και κεριά
άνοιγαν την εκκλησιά, για να βρούνε γιατρειά.
΄Ηταν κάποτε, παλιά, που στ’ αρρώστου το κεφάλι,
ο παπάς με θεία χάρη, διάβαζε το βλογητάρι.
΄Ηταν κάποτε, παλιά, που στ’ αρρώστου το κρεβάτι
ο παπάς την Κοινωνία, πρόσφερε για θείο χάπι.
΄Ηταν κάποτε, παλιά, που σαν βλέπαν τον παπά,
του φιλούσανε το χέρι, όλοι, άνδρες και παιδιά.
Τώρα; Τώρα οι πολλοί, μόλις βλέπουν τον παπα,
στρίβουν το κεφάλι αλλού και γελούν ειρωνικά.
Και τα άδολα παιδιά; Δεν προστρέχουν στον παπά,
να τους δώσει ευλογία και δυο τρία ζαχαρκά[2].
΄Ηταν κάποτε παλιά, που σαν βλέπαν εκκλησιά,
έμπαιναν με σεβασμό, με κερί και με σταυρό.
Τώρα βάνδαλοι πολλοί, ξένοι προς την προσευχή,
μπαίνουν μέσα στους Ναούς και αρπάζουν θησαυρούς.
Κι αν ο Νόμος του πολίτη δεν τους βάζει φυλακή,
του Θεού η καταδίκη πάντα θα τους τιμωρεί.
Χάλασε πολύ ο κόσμος, λέει ο γέρος στο παιδί,
ο παπάς κι ο κόσμος όλος τώρα άλλαξαν πολύ.
Μάριος Αναστασίου Μπίκας
[1] . Στο Σεβαστό, έλεγαν οι παλιοί, βγαίνει πρώτα ο ήλιος .
[2] . ζαχαρκά (ζαχαρικά) : καραμέλες