Αφιέρωμα: Διασχίζει την οροσειρά Κορύλα υπόγειος ποταμός ;

Του Μάριου Αναστασίου Μπίκα

Διασχίζει την οροσειρά Κορύλα υπόγειος ποταμός ;

Η οροσειρά Κορύλας ή όρη της Παραμυθιάς έχει υψόμετρο 1650 μ.. Αρχίζει από την Σκάλα της Παραμυθιάς και τελειώνει στις πηγές του Αχέροντα, βόρεια και ακριβώς απέναντι από τη Σκάλα της Τζαβέλαινας. Το όνομά της, κατά μία άποψη είναι σλαβικό και σημαίνει καμένο και κατ’ άλλη αρβανίτικο που ερμηνεύεται σε μεγάλη πέτρα. Στον καιρό της Τουρκοκρατίας σκεπαζόταν με πυκνά δάση, τα οποία, λέγεται, ότι τα έκαψαν οι Τούρκοι, για να μην κρύβονται σ’ αυτά ΄Ελληνες αντι-στασιακοί. Τούτο επιβεβαιώνεται και από το γεγονός ότι στην περιοχή της Βέλλιανης υψώνονται τα κιόνια του Ζωργιάνη και του Μαργαρίτη, φωλιές Ελλήνων ηρώων, αετών της λευτεριάς. Σε σπηλιές του βρίσκονται τα ασκηταρειά του Αγίου Αρσενίου (Βέλλιανη) και της Αγίας Παρασκευής (Ζερβοχώρι). Τα χωριά δε τα οποία κάποτε ανθούσαν στους πρόποδές του, μακριά από τους τουρκοκρατούμενους κάμπους, ήταν το Λευτροχώρι, η Παραμυθιά, το Καρυώτι, η Βέλλιανη και το Προδρόμι.

Η Γαλατσίδα

Η τοποθεσία Γαλατσίδα βρίσκεται στους πρόποδες του Κορύλα της Τ.Κ. Βέλλιανης. Το όνομά της οφείλεται στο φυτό Γαλατσίδα, το οποίο αφθόνως ευδοκιμεί εδώ και για το οποίο πιστεύεται ότι όταν το τρων τα γίδια παράγουν πολύ γάλα. Από τη Γαλατσίδα πήραν ως δεύτερο όνομα, το Μονοπάτι που διέρχεται από το Σταυρό και καταλήγει στα Σκάπετα (Μονοπάτι της Γαλατσίδας) και ο κεντρικός Λάκκος της Βέλλιανης (Λάκκος της Γαλατσίδας).

Στη Γαλατσίδα, κυρίως το φθινόπωρο και το χειμώνα, μετά από συνεχείς βροχοπτώσεις, εξέρχεται μέσα από βραχώδη σχισμή με χαρακτηριστική υπόγεια βοή και πίεση, μεγάλη ποσότητα νερού. Το νερό αυτό χύνεται στον ομώνυμο λάκκο, που διέρχεται από την κεντρική πλατεία της Βέλλιανης και, αγκαλιασμένος με τον Λάκκο του Καρυω-τιού, καταλήγει στον ποταμό Κωκυτό. Το νερό της Γαλατσίδας, μετά τη λήξη των βροχοπτώσεων, σιγά σιγά λιγοστεύει, μέχρι που στερεύει.

Παράδοση (α)

Το νερό της Γαλατσίδας

Για την εποχιακή και κάτω από ορισμένες συνθήκες έξοδο του νερού της Γαλατσίδας, πιστεύεται ότι εδώ σε βάθος διέρχεται υπό-γειος ποταμός. Η κοίτη του ποταμού αυτού με τις συνεχείς βροχο-πτώσεις υπερχειλίζει και το νερό της εξέρχεται πρώτα στο χαμη-λότερο σημείο, τη Γαλατσίδα και ύστερα ψηλότερα και λίγα μέτρα πιο πάνω στη Τζιουμερτούλα.

Ο Καρυωτίτης συνταξιούχος μαθηματικός Ιωάννης Γεωργίου Σταύρου :

« Θα έρθει εποχή, που μετά από συνεχείς βροχές, θα συγκεντρώνονται στη Γαλατσίδα οι νέες και οι νέοι της περιοχής, για να απολαύσουν την έξοδο του πρώτου νερού της. Και, με την εμφάνισή του, θα τραγουδούν και θα χορεύουν και θα αφήνουν το κορμί τους να δροσίζεται στους αφρούς του ».

Ο Αριστοτέλης Κων. Μπίκας, συνταξιούχος Γραμματέας της Τ.Κ. Βέλλιανης και του Δήμου Σουλίου : « Επίσημα, Γεωλόγος δεν έχει επισκεφτεί την περιοχή της Γαλατσίδας, για να ερευνήσει το μοναδικό φαινόμενο της εξόδου του νερού της ».

Το υπόγειο ποτάμι

Παλιά, στα χρόνια του τζαμιού, ζερβά της Γαλατσίδας

ποτάμι που δε φαίνεται, έβγαζε το νερό του

και πότιζε φθινόπωρο, άνοιξη, καλοκαίρι

τον κάμπο της Παραμυθιάς μέχρι και το Φανάρι.

Κι ήταν ο κάμπος όμορφος, γνωστός στον Κάτω κόσμο,

λουλούδια όλων των λογιών, παραδεισένια γύρη,

νερά, πλατάνια σκιερά, πουλιά, ελάφια, ψάρια,

τόπος Δικαίων διακοπών, Μάρτη, Απρίλη, Μάη.

Άπιστοι διώχνουν, κυνηγούν τον Άγιο του Κορύλα.

Κι αυτός με λόγια θεϊκά έπιασε την τσακίστρα,

και το νερό που πότιζε το διψασμένο κάμπο,

βγαίνει χειμώνα κι άνοιξη, το καλοκαίρι στύβει.

Η κοίτη του υπόγειου ποταμού

Συνεχίζοντας την υπόγεια ροή ο εν λόγω ποταμός, αφού διέλθει κάτω από την Ιερά Μονή της Βέλλιανης του Ιωάννου του Προδρόμου και διασχίσει όλον τον υπόλοιπο Κορύλα, εκβάλει στον Αχέροντα.

H Ιερά Μονή της Βέλλιανης του Ιωάννου του Προδρόμου

Η Ι. Μονή της Βέλλιανης του Ιωάννου Προδρόμου, βρίσκεται ανατολικά της Τ.Κ. Προδρομίου και εντός των κοινοτικών της ορίων. Σύμφωνα με το λόγιο γιατρό Ιωάννη Λαμπρίδη, ιδρύθηκε το 738. μ.Χ. (Βλέπ. Ιωάννου Λαμπρίδη : « Περί των εν Ηπείρω Αγαθοεργημάτων », τόμ. Α΄. , σελ. 57 ). Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας βρισκόταν υπό την προστασία της γενιάς των εξορίστων στους Παξούς και Κέρκυρα Βελλιανιτών.

(Για περισσότερες πληροφορίες βλ. periodikostep gr. : Το Μοναστήρι της Βέλλιανης )

Σήμερα το Καθολικό της Ι.Μ. τη Βέλλιανης βρίσκεται υπό κατάρρευση και οι προσπάθειες ανακαίνισής του, που είχαν αρχίσει πριν από δέκα χρόνια από την Επιτροπή Πρωτοβουλίας με πρόεδρο το Δρ. ιατρικής Προδρομίτη Χρήστο Δημητρίου Σιώζο, δεν έχουν ακόμα αρχίσει.

Παράδοση (β)

Τα ρήγματα του Καθολικού της Ι.Μ. της Βέλλιανης

Σύμφωνα με την παράδοση, κάτω από το Καθολικό της Ι.Μ. της Βέλλιανης του Ιωάννου του Προδρόμου διέρχεται υπόγειος ποταμός. Τούτο εξηγείται και από το γεγονός ότι η τοιχοποιία του, παρά το κτίσιμο, σε παλαιότερη εποχή, δύο μεγάλων ερεισμάτων (υποστυλωμάτων) από τη βόρεια κυρίως πλευρά του, εξακολου-θούσε να υφίσταται μεγάλα ρήγματα, τα οποία το καθιστούσαν ετοιμόρροπο. Τα ρήγματα αυτά συνεχίστηκαν και μετά το 1960 που η Μητρόπολη της Παραμυθιάς έκτισε το ήμισυ του Καθολικού με σύγχρονα οικοδομικά υλικά και με άριστους μαστόρους, έχοντας ως πρωτομάστορα το Νικόλαο Εργολάβο, πατέρα του π. Θεοφάνη …

***Είδος μπούκλας***
*(2) Φωτογραφία : Από το διαδ. : Ιχνηλατώντας τη Λαογραφία του Αυλώνα*

Παράδοση (γ)

Η μπούκλα του βοσκού

Στην Ασπρόσκαλα, τοποθεσία που βρίσκεται βορειοανατολικά της Μονής της Βέλλιανης και πλησίον του λατομείου της αρχαίας Ελέας, πάνω στη γυμνή πετρώδη πλαγιά του βουνού, υπήρχε μια μεγάλη τρύπα, από την οποία εξερχόταν κρύος αέρας και ακουγόταν μακρινή υπόγεια βοή. Εδώ, λένε ότι κάποτε ένας τράγος, αφού εξαφανιζόταν για μικρό διάστημα από το κοπάδι, επέστρεφε με βρεγμένη τη γενειάδα του. Ο βοσκός του κοπαδιού, βλέποντας βρεγμένη τη γενειάδα του τράγου, τον παρακολούθησε, επειδή στην περιοχή δεν υπήρχε πηγή νερού. Και, όλως περιέργως, διαπίστωσε ότι όταν κατέβαινε στην παραπάνω μεγάλη τρύπα, εξερχόταν με βρεγμένη τη γενειάδα.

Στη συνέχεια ο βοσκός, παίρνοντας τη μπούκλα του (ξύλινο δοχείο μεταφοράς ποσίμου ύδατος), θέλησε να κατεβεί κι αυτός εκεί που κατέβαινε ο τράγος, στο άδυτο της τρύπας, με σκοπό να τη γεμίσει με ύδωρ. Δυστυχώς όμως, όταν κατέβηκε ολίγα μέτρα, η μπούκλα τού έπεσε, χωρίς να καταλάβει που κατέληξε.

Μετά από καιρό μετέβηκε στο Φανάρι (περιοχή του Αχέροντα), για να αγοράσει καλαμπόκι. Εδώ παλιά μετέβαιναν πολλοί Βελλιανίτες για εργασία ή για την αγορά καλαμποκιού ή ρυζιού (τσιλτίκι : μη αποφλοιωμένο ρύζι). Εκεί, στο σπίτι κάποιου Φαναριώτη, πίνοντας από τη μπούκλα νερό – έτσι έπιναν τότε – διαπίστωσε ότι η μπούκλα που κρατούσε στα χέρια του, ήταν η δική του, που τού είχε πέσει στην τρύπα της Ασπρόσκαλας του Κορύλα. Αμέσως, γεμάτος περιέργεια, αφού είδε και το όνομά του γραμμένο πάνω της, ρώτησε το Φαναριώτη πού βρήκε την μπούκλα αυτή. Κι ο Φαναριώτης αυθόρμητα τού απάντησε ότι τη βρήκε στην άκρη του ποταμού, χωρίς να έχει ακούσει ότι παραπόταμος του Αχέροντα διέρχεται υπογείως από το χωριό Βέλλιανη και μάλιστα ακριβώς κάτω από το καθολικό της Μονής της.

Η Αγία Παρασκευή του Ζερβοχωρίου

Το ασκηταρειό της Αγίας Παρασκευής βρίσκεται στον Κορύλα της Τ.Κ. Ζερβοχωρίου. Η ανάβαση σ’ αυτό δεν είναι εύκολη. Παρά ταύτα, όμως, οι πιστοί, όχι μόνο του Ζερβοχωρίου, αλλά και όλων των πλησίον με το Ζερβοχώρι χωριών, έρχονται στην εορτή της, 26 Ιουνίου, κι ανεβαίνουν τους γκρεμούς για να ανάψουν μια λαμπάδα και να προσκυνήσουν την εικόνα της.

Μήπως, το μονοπάτι για την ανάβαση των πιστών στο ασκηταρειό της Αγίας Παρασκευής, πρέπει να ενταχθεί σε κάποιο πακέτο της Ε. ΄Ε. ώστε η βατότητά του για τους πιστούς να γίνει πιο εύκολη;

*(3) To Ασκηταρειό της Αγίας Παρασκευής στον Κορύλα του Ζερβοχωρίου.*
*Τη φωτογραφία μού την έστειλε ο Μιχαήλ Κωνσταντίνου, πρόεδρος της Τ.Κ. Ζερβοχωρίου.*

Σπύρου Μουσελίμη : « Αρχαιότητες της Θεσπρωτίας », Γιάννινα 1980, 255 :

« Τ’ ΑΣΚΗΤΑΡΕΙΟ ΤΗΣ ΑΗ – ΠΑΡΑΣΚΕΥΉΣ ΤΟΥ ΖΕΡΒΟΧΩΡΊΟΥ

Στ’ ασκηταρειά συγκαταλέγεται και η Άη – Παρασκευή, εκκλησάκι του Ζερβοχωρίου (πρώτα Δραγουμή) χτισμένο από το χωριανό Γιώργο Αναστασόπουλο στους γκρεμούς του Κουρύλα προ 150 ετών.

Πάνου ραϊδιά, κάτου γκρεμός και βράχοι απεδαπέκει

Κι η Άη – Παρασκευή βοηθός ανάμεσά τους στέκει.

Από παλιά[1] η Άη – Παρασκευή ήταν μέσα στο Ζερβοχώρι, χωριό ανάμικτο από χριστιανούς και τουρκεμένους, αλλ’ επειδή οι Τούρκοι σούβλιζαν τα μάτια των Αγίων κι αποπατούσαν μέσα στον ιερό χώρο, εγκαταλείφθηκε και ρημώθηκε.

Η παράδοση για το χτίσιμό της μολογάει ταύτα :

– Μια μέρα ένα κοριτσάκι εκεί πόβοσκε τα προβατάκια του βλέπει μια γυναίκα να το πλησιάζει.

– Είμαι η Άη – Παρασκευή, του λέει. Βλέπεις εκεί ψηλά εκείνο το φως; εκεί θέλω να πάω να μείνω, γιατί με βρώμισαν οι Τούρκοι.

Η οπτασία του κοριτσιού διαδόθηκε σ’ όλο το χωριό. Ο Γιώργος Αναστασόπουλος, ζωγράφος, αναλαβαίνει με δικά του έξοδα την ανέγερση παρεκκλησιού στη θέση που τού υπέδειξε το κορίτσι.

Την είχε σα δική του. Αυτός έβανε το λάδι, αυτός το κερί, αυτός έκανε τον καντηλανάφτη.

Πλην των αγοριών ο κτήτορας είχε και μια θυγατέρα, τη Βάσω. Σεμνή και θεοσεβούμενη, αφιέρωσε τη ζωή της στην εξυπη-ρέτηση της Άη – Παρασκευής. Δεν παντρεύτηκε. Ανέβαινε κάθε πρωί στο παρεκκλήσι, όπου έμενε όλη την ημέρα και το βράδυ ροβόλαε στο χωριό. Πού να διανυκτέρευε μια γυναίκα μοναχή της στην ερημιά. Ζούσε με λίγο ψωμί και ξηραμένα συκάμινα.

΄Ετσι έζησε ως που γέρασε και δεν μπόρειε πια ν’ ανεβεί τους γκρεμούς ».

– Κωνσταντίνου Μιχαήλ, πρόεδρος της Τ.Κ. Ζερβοχωρίου (προφορική μαρτυρία) :

« Μέσα στο Ιερό του ασκηταρειού της Αγίας Παρaσκευής υπάρχει μια σχισμή από την οποία στάζει λίγο νερό. Επειδή το νερό αυτό θεωρείται γιατρικό για τις αρρώστιες των οφθαλμών, πολλοί πιστοί που έχουν πρόβλημα με τα μάτια τους, το βάζουν πάνω στα βλέφαρά τους με σκοπό να θεραπευτούν ».

Το στοιχειό στη Στέρα του Ποπόβου

Σύμφωνα με την παράδοση, νότια του χωριού Ποπόβου και ακριβώς στην τοποθεσία Χαλικαριά ή Χαλίκι υπήρχε μια τρύπα την οποία ονόμαζαν Στέρα. Μέσα σ’ αυτή τη Στέρα και σε βάθος λίγων μέτρων, συγκεντρώνονταν πολύ και κρύο νερό, το οποίο οι τσοπαναραίοι με τις μπούκλες, αφού τις έδεναν καλά με τριχιές, το έβγαζαν και το έπιναν.

Κάποια Κυριακή μετά το τέλος της Θείας Λειτουργίας και ενώ οι άνδρες του Ποπόβου συζητούσαν έξω από την εκκλησία μαζί με τον παπά Νικόλα, ακούστηκε από το μέρος της Στέρας μια παράξενη φωνή. Η φωνή αυτή καλούσε τους Ποποβίτες να ανεβούν στην Στέρα, για να συ-ζητήσουν για ένα μεγάλο δώρο που θα τους πρόσφερε ….

Γραπτή Πηγή

Γεώργιος Τελέλης : « Οδοιπορικό στο Πόποβο ( Αγία Κυριακή ), Αθήνα 2005, σελ. 84.

Προφορικές μαρτυρίες :

α. Ευθαλίας Κουτούπη – Κούρτη και

β. Βασίλη Κούρτη (Ποποβίτες).

– Δημοσθένης Ζαρκάδης : « Ματωμένα μονοπάτια », Αθήνα 1987, σελ. 108 – 109 (Ποποβίτης) :

« … Και ο παππούς μου συνέχισε : Τα παλιά χρόνια τα νερά τα εξουσίαζαν τα στοιχειά. Τα είχανε δικά τους και τα κάναν ό,τι ήθελαν. Τα πουλάγανε σε αντάλλαγμα με διάφορα ζώα, ανθρώ-πους και άλλα. ΄Ετσι κι εδώ στον Κορύλα. Μια μέρα Κυριακή πρωί, όπου κάτω στο χωριό είχε βγει ο κόσμος από την εκκλησία και κάθονταν γύρω στο κουλούρι της εκκλησιάς, χαιρετιόνταν ο ένας με τον άλλο και παρέες παρέες άκουγες να συζητάνε και να λένε, άλλοι για τους αρραβώνες των παιδιών τους, άλλοι πότε θα κάνουν το γάμο των παιδιών τους και άλλοι πάλι ρώταγαν ο ένας τον άλλον για κάποια καλή τσιούπρα να την πάρουν σε κάποιο δικό τους παιδί. Μέσα στην ησυχία και στο κουβεντολόι πάνω από τον Κορύλα ακούστηκε μια φωνή :

Η φωνή ήταν τόσο βροντερή που όλοι σωπάσανε με μιάς και δεν έβγαζε κανείς άχνα. Η φωνή αυτή έλεγε « ω ω ω όρε Πόποβο » και πάλι η φωνή .

« Τι είναι, τι είναι », ακούστηκαν να λένε οι χωριανοί. Κι αμέσως συγκεντρώθηκαν οι γέροντες και οι προεστοί του χωριού για να αποφασίσουν ποιος είναι αυτός που φωνάζει. Η φωνή συνέχιζε αργά και βροντερά, αλλά με πιο ήρεμο τόνο, και ένας από τους γέροντες απάντησε : « ε ε ε !!! » Και από τον Κορύλα ακούστηκαν τούτα τα λόγια :

« Ελάτε παραπάνου ορέ, ελάτε παραπάνου, κάτι καλό και πολύ-τιμο έχω να σας αναγγείλω.

Σκέφτηκαν οι χωριανοί και μία επιτροπή από τους προεστούς με αρχηγό τον παπά Νικόλα κίνησαν για τον Κορύλα. Σιγά, σιγά είχε πιάσει και το κάμα, με τα μάλλινα ρούχα και με τις βαριές τους σεγκούνες, βάδιζαν και φτάσανε κάτου από τη Στέρα και φώναξαν μια φορά :

« Ποιος φωνάζει; ποιος είναι εδώ πάνω ;»

Από μέσα από την τρύπα ακούστηκε η φωνή :

« Εγώ είμαι, ελάτε, ελάτε παραπάνου »

Οι γέροντες συνέχισαν, έφτασαν κάτω από τη Στέρα και ξαναφώ-ναξαν :

« Ποιος είσαι; ποιος είσαι »; έλα παρακάτω. Κι από τη Στέρα ακούστηκε πάλι η φωνή :

« Ελάτε εσείς, γιατί εγώ δεν μπορώ να φύγω ».

Προχώρησαν αυτοί, μπροστά ο παπάς, κι όταν έφτασαν κοντά στη Στέρα όλο με μιας είδαν ένα στοιχειό να ανασηκώνεται μέσα από την τρύπα.

Οι Ποποβίτες, αν και φημίζονταν για την ανδρεία τους και την παλικαριά τους, μόλις είδαν το στοιχειό, τρόμαξαν. …

Το στοιχειό που είδε τέτοιους βουνίσιους άνδρες να φοβούνται, άρχισε να γελάει, λέγοντας :

« Μη φοβάστε; μη φοβάστε; εγώ δεν κάνω τέτοιες αδικίες ».

Οι Ποποβίτες θάρρεψαν και σίμωσαν κοντά στο στοιχειό, και ζήτησαν να μάθουν τι θέλει. Το στοιχειό ήρεμο, σαν ένας φρόνι-μος γέροντας, άρχισε να τους λέει :

« Να εδώ μέσα στο βουνό κρύβω και φυλάω ένα πολύτιμο δώρο για σας. Έχω ένα θησαυρό και άμα συμφωνήσουμε θα σας τον κάνω δώρο »

Κι οι Ποποβίτες του λένε :

« Τι είναι αυτό το δώρο;»

Το στοιχειό συνέχισε :

« Εδώ μέσα στο βουνό έχω ένα ποτάμι νερό και θέλω ένα βόδι ή έναν άνθρωπο να απολύσω το νερό να ποτίσει τον τόπο σας ».

Οι Ποποβίτες κοιτάχθηκαν, ρωτήθηκαν κι απάντησαν στο στοιχειό που φούσκωνε πιο πολύ στην τρύπα του για να μη φύγει ούτε μια σταγόνα νερό.

« Α ! του είπαν : Εμείς τον κόσμο εδώ τον έχουμε για καμάρι σε τούτα τα βουνά και όχι να τον πουλάμε. Λίγα ζευγάρια που έχουμε, τα έχουμε να δουλεύουν εδώ στα κατσάβραχα για να βγάλουμε λιγάκι ψωμί να τρώμε, για να μην πάμε στο Φανάρι στο βασίλειο του Άδη σκλάβοι και να χαθούμε. Έπειτα τι να το κάνομε το νερό εδώ πάνω στα βουνά.

Το στοιχειό όμως με την υπομονή του, τους λέει : « Έστω ορέ Ποποβίτες, δώστε μου μια γριά ».

Οι Ποποβίτες, αφού κούνησαν το κεφάλι αρνητικά, είπαν όχι.

Τότες το στοιχειό θύμωσε, άρχισε να βογκάει και να σέρνεται προς τα μέσα στο βουνό.

Και όπως λέγαν – συνέχισε ο παππούς – γύρισε προς τα νότια όλη την οροσειρά του βουνού και άρχισε να βαδίζει τρυπώντας το βουνό. Ακούγανε οι χωριανοί που βούιζε ο τόπος μέχρι και την άλλη μέρα.

Στη συνέχεια το στοιχειό βγήκε στη θέση που είναι σήμερα η σκάλα της Τζαβέλαινας, πάνω από τη Γλυκή. Εκεί το στοιχειό φώναξε στους Φαναρίσιους και τους ανήγγειλε το σκοπό του. Οι Φαναρίσιοι, που είχαν πολύ κάμπο και είχαν ανάγκη από νερό, αλλά και που είχαν και άφθονους σκλάβους από το Βασίλειο του Άδη, δεν λυπόνταν τους ανθρώπους, αντίς για έναν, που ζήτησε το στοιχειό, του έδωσαν δύο. … Έδωσαν ένα ζευγάρι νέους.

΄Εφθασαν οι νέοι κοντά στοιχειό και το είδαν να περιμένει μέσα στο γκρεμό. Το στοιχειό αντί για έναν είδε δυο, χάρηκε. Οι νέοι σίμωσαν, αγκαλιάστηκαν σφιχτά ο ένας με τον άλλο και είπαν :

« Δεν αγκαλιαστήκαμε σε τούτον τον κόσμο και στο Βασίλειο του ΄Αδη, θα αγκαλιαστούμε τώρα και έτσι να παραμείνουμε αγκαλιά μέσα στην κοιλιά του χάρου »

Το στοιχειό που πήρε απότομα χαρά, με δύο θηράματα, δεν υπο-λόγισε τον κίνδυνο, ρίχτηκε αμέσως από το γκρεμό να καταβρο-χθίσει τους δύο νέους για να μην του φύγουν. Τα νερά όμως που ερχόταν πίσω του και ήταν ορμητικά και είχαν πολλά βράχια που έκοβε το στοιχειό τρυπώντας το βουνό, το πρόλαβαν στο ρέμα με τρομερή ορμή και χτυπήματα το άφησαν επί τόπου και το παράχωσαν βαθιά στη γη για πάντα. Οι νέοι με κομμένη την ανάσα όπως ήταν αγκαλιασμένοι, χωρίς μιλιά με την απότομη βοή του νερού, παραμείναν όλη τη νύχτα αγκαλιασμένοι όπως ήταν, γιατί νόμισαν πως βρίσκονταν ζωντανοί και πεθαμένοι στην κοιλιά του χάρου. … »

Ο ΄Αγιος Δονάτος σκοτώνει το δράκο στο χωριό Γλυκή

Ανατολικά του χωριού Γλυκής (σήμερα του Δήμου Σουλίου) υπήρχε στον καιρό του Θεοδοσίου του Μεγάλου (380 μ. Χ.) πλησίον πηγής μεγάλος δράκος. Ο δράκος αυτός κατέτρωγε στη γύρω περιοχή ζώα και ανθρώπους και με δηλητήριό του μεταβαλλόταν το νερό της σε πικρό και, όποιος το έπινε, έβρισκε αμέσως οικτρό θάνατο.

Τον εν λόγω δράκο, αφού σκότωσε ο ΄Αγιος Δονάτος, επίσκοπος της Ευροίας, το νερό από πικρό έγινε γλυκό και το χωριό ονομάστηκε Γλυκή.

– Σπύρου Μουσελίμη : « Ο αρχαίος Άδης και το Νεκρομαντείο της Εφύρας », Ιωάννινα 1971, σελ. 44 έ. 45 :

« … Ο Επίσκοπος της Ευροίας΄Αγιος Δονάτος σκοτώνει κοντά στη Σωρεία, το σημερινό Παλιοχώρι της Γλυκής το δράκο που φώλιαζε στην πλησίον πηγή και το νερό από το φαρμάκι του φιδιού ήταν πικρό κι όποιος έπινε πέθνησκε κι αφού το βλόγησε ο ΄Αγιος έγινε γλυκό. Απ’ αυτό είπαν και το χωριό Γλυκή .. »

– Ερμείας Σωζομενός : « Βιβλίον Β΄. », κεφ. ΚΕ, σελ. 103 :

« Κατά δε τούτον τον καιρόν πολλοί πολλαχού της Οικομένης εν επισκόποις διέπρεπον, και Δονάτος ο Ευροίας της Ηπείρου ω δη τε πολλά τε και άλλα τε θαυματουργείσθαι μαρτυρούσινοι επιχώριοι, μάλιστα δε την αναίρεσιν του δράκοντας, ος περι τας καλουμένας χαμαιγεφύρας παρά την λεωφόρον εφώλευε, και πρόβατα και βόας και ίππους και ανθρώπους και άλλα εξήρπαζεν. Ου γαρ ξίφος ή δόρυ φέρων ουδέ άλλο τι βέλος έχων επί το θηρίον ήλθεν, αλλ’ ως ήσθητο και την κεφαλήν ως εξορμήσον εξανέστησεν, αντιπρό-σωπον αυτώ εις σταυρού σύμβολον τον αέρα τω δακτύλω κατασήμανε και επέπτυσε. Το δε τον σίελον εις το στόμα δεξάμενον αυτίκα κατέπεσε και νεκρόν κείμενον ου μείον των παρ’ ινδοίς ιστορουμένων ερπετών διεφάνη το μέγεθος αμέλει τε ως επιθομην υπό ζεύγεσιν οκτώ εις το πλησίον πεδίον εξελκύσαντες αυτοί οι επιχώριοι κατέκαυσαν, όπως μη διασαπείς τον αέρα λυμανείται και λοιμώδη νόσον ποιήσει. Δονάτω δε τούτω τάφος εστίν επίσημος, ευκήτριός τε οίκος απ’ αυτού την επωνυμίαν έχων, περί τούτον δε πηγή υδάτων πολλών , ήν ου πρότερον ούσαν, ευξαμένου αυτού το θείον ανέδωκε, ην μεν γαρ ούτος ο χώρος παντελώς άνυδρος, εξ οδοιπορίας δήποτε ενθάδε παραγενόμενος, λέγεται, των αμφ’ αυτού απορία ύδατος ταλαιπωρημένων τη χειρί την γην λαχήνας εύξεσθαι, άμα δε τη ευχή άφθονον αναβλύσαι ύδωρ και εξ εκείνου μη διαλιπείν »

09.12.2025

Μάριος Αναστασίου Μπίκας

[1] . σ.σ. Είναι σήμερα στο Ζερβοχώρι γνωστή η τοποθεσία στην οποία παλιά ήταν κτισμένη η Αγία Παρασκευή;