Αφιέρωμα: Ο Μιχάλης Παραμυθιώτης – 3ον μέρος

Του Μάριου Αναστασίου Μπίκα

3^ον Ο Μιχάλης Παραμυθιώτης

Γραπτές πηγές :

– ΦΕΚ 2/25-1-1836

« … Η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος τελικά ιδρύθηκε στις 30 Μαρτίου 1841 με κεφάλαιο 5.000.000 δραχμές διαιρούμενο σε 5.000 μετοχές των χιλίων δραχμών. Από τις μετοχές αυτές 1.000 θα αγόραζε το κράτος. Στους πρώτους μετόχους της Εθνικής τράπεζας, εκτός από την ελληνική κυβέρνηση, συγκαταλέγονται ο Κ. Βράνης, ο Λουδοβίκος της Βαυαρίας, ο Ιωάννης – Γαβριήλ Εϋνάρδος, ο Νικόλαος Ζωσιμάς, οι αδελφοί Ρότσιλδ, ο Θ. Ράλλης, ο Τοσίτσας, ο Δήμος Αθηναίων, ο Παραμυθιώτης, ο Μακρυ-γιάννης, ο Ρήγας Παλαμήδης, ο Μεσσηνέζης, ο Λεβίδης κ.ά. »

– Παρατηρητής (εφημερίδα), Κέρκυρα 8/20 Σεπτεμβρίου 1862, αριθμ. φ. 226, σ. 3.

– ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ (εφημερίδα), Αθήνησι, 05.09.1862, σελ. 4 (φ.25)

– Ιωάννου Λαμπρίδου : « Περί των εν Ηπείρω Αγαθοεργημάτων », Αθήνα 1880, σελ. 179 – 180 :

« β) Τα πνευματικά εν Παραμυθία φυτώρια, περί ων και εν τω Πρώτω μέρει σελ. 21 διελάβομεν. Αλλ’ εάν η φιλοπατρία και ενταύθα δεν προσήρχετο εις βοήθειαν, βεβαίως οι μόχθοι και αι θυσίαι διαφόρων της επισκοπής ταύτης αρχιερέων, μάταιαι θα απέβαινον. Μόνη η διαρκής και ετησία πρόσοδος αγαθοεργήματός τινος υπόσχονται την εξασφάλισιν αυτού. Ο υιός της πόλεως ταύτης Μιχαήλ Παραμυθιώτης εκ της οικογενείας Μήτα, την ακολασίαν του σατράπου Αλή πασά διαφεύγων, μετέβη μεν προς κατώκησιν εις την φιλόξενον των Κερκυραίων νήσον, ην δε δια παντός προσηλωμένος εις το πάτριον έδαφος. Διό και αποθνήσκων εις την ξένην γην (1862), εκληροδότησεν εις την Ελληνικήν Σχολήν της πατρίδος αυτού ου μόνο την πατρικήν αυτού εκείσε οικίαν, ίνα εις Σχολείον μετατραπεί, ως και τρία υπ’ αυτήν εργαστήρια[1], απoφέροντα ετη. (σ.σ. ετησίως) μέχρι της αποτεφρώσεως αυτών (1872) γρ. 1500, αλλά και 5.000 ταλλήρων, όπως από του τόκου αυτών, εν τη Εθνική της Ελλάδος Τραπέζη κατατεθειμένων επ’ ονόματι της ελληνικής Σχολής Παραμυθιάς, ως και από των προσόδων των τριών ειρημένων εργαστηρίων αξιοπρεπώς διατηρείται το πνευματικόν τούτο κέντρον. Αλλ’ οι εξ αδελφού ανεψιοί και εκτελεσταί της διαθήκης του ευεργέτου εξηκολούθουν μεν μέχρι χθες ετησίως να αποστέλλωσιν εις Παραμυθιάν ταλλ. 245, επ’ εσχάτων δε 279 60/100, δεν κατατέθηκαν όμως εισέτι εν τη Εθνική Τραπέζη ολόκληρον το υπό του αοιδίμου αυτών θείου κληροδοτηθέν ποσόν, και ταύτα, ίνα πληρωθεί το εν Ηπείρω λεγόμενο « σπανίως οι συγγενείς εκτελούσιν κατά γράμμα τας διαθέσεις του ευεργέτου ». Εκ των 5.000 ταλλήρων κατετέθησαν εν τη Εθνική Τραπέζη υπό των ανεψιών του ευεργέτου άπαξ μεν τάλ.381 48 /100 επί τόκω 6 τ. %, βραδύτερον δε δραχ. 19,923 31 %, ίνα μη δε και η πρόσοδος της Σχολής προσκόπτει, δέον να κατατεθεί και το καθυστερούν ποσόν προς συμπλήρωσιν των 5.000 ταλλ. Ανάγκη επίσης κατεπείγουσα εστι να ανακαινισθώσι και τα εργαστήρια και η οικία του μεγάλου της επαρχίας τούτου ευεργέτου ή να εκποιηθώσι, και το αντίτιμον εν τη Εθνική Τραπέζη επίσης κατατεθεί … »

– Δ. Παναγιωτίδη : « Πολυζώης ο Λαμπανιτσιώτης και αι εκδόσεις αυτού », περιοδ. « Ο εν Κων/λει Ελλην. Φιλ. Σύλλογος », τόμ. ΚΖ/1895-1899.

«… Ιδίως μνημονεύεται υπό του λαού ο προ διακοσίων περίπου ετών επισυμβάς μετοικισμός εκατόν περίπου οικογενειών, εκ Παραμυθιάς των πλείστων, αίτινες εγκατεστάθησαν εις τα Ιωάννινα, ένθα η αγαθή διοίκησης του Ασλάν Πασά (1702-1720) τους προσήλκυσεν. Κατά την περί τούτου παράδοσιν, προ καιρού είχον συνεννοηθεί μετά του διοικητού τούτου οι μέλλοντες να φύγωσι και εγκαίρως, ολίγον κατ’ ολίγον, είχον προαποστείλει την κινητήν περιουσίαν των, οι ίδιοι δε τη νύκτα του Μεγάλου Πάσχα εν σώματι ανεχώρησαν εκ Παραμυθίας, συνενωθέντες δε και μετά των εκ των χωρίων προσδραμόντων, όντων ειδοποιημένων, υπερέβησαν την Επάνω Σκάλαν, μεθ’ ην εύρον περί το μέσον της οδού εις Μπουρέλιασαν, χωρίον όπερ ήν ανέκαθεν το όριον των Ιωαννιτών και Τσιάμηδων, τον στρατόν, ον είχεν αποστειλει ο Ασλάν Πασάς προς υπεράσπισίν των, εν περιπτώσει καθ’ ην ήθελον καταδιωχθεί, ούτω δε οι φυγάδες ευρέθησαν ασφαλείς πλέον εις Ιωάννινα. Μεταξύ των τότε μετοικησασών οικογενειών εκ Παραμυθίας μνημονεύονται αι του Τάτση – Ράμμου, του Μαρούτση και του Μαρούλη… και η οικογένεια Κρομύδη, ως και η του Ρογγότη, ήτις και νυν διασώζεται εν Θεσσαλονίκη, όπου έκτοτε αποκατέστη ».

(σ.σ. Ανάμεσα στις παραπάνω οικογένειες εικάζεται ότι βρισκόταν και η οικογένεια του Μήτα )

– Ηπειρωτικά Χρονικά, 1942 :

α) σελ. 141 :

« 1863 Διδαχή του αγίου ενδόξου ιερομάρτυρος ισαποστόλου ΚΟΣΜΑ του ΝΕΟΥ του εξ Αιτωλίας, εκφωνηθείσα εν τω της Περιβλέπτου Ναώ της πόλεως των Ιωανίνων κατά το έτος αψοθ (1779) εκδίδεται δαπάνη Γ. Παραμυθιώτη. Εν ΚΕΡΚΥΡΑ 1863 (σελ. 24)( Μία από τις σπουδαιότερες και σπανιότερες διδαχές του Κοσμά )

1863 Νέα Διδαχή του Αγίου ενδόξου ιερομάρτυρος ισαποστόλου ΚΟΣΜΑ του ΝΕΟΥ του εξ Αιτωλίας. Εκδίδεται δαπάνη Γ. Παραμυθιώτη και διανέμεται δωρεάν. Εν Κερκύρα 1863 (σελ.20. (Μαζί με την πρώτη διδαχή του Κοσμά αποτελούν τις πρώτες που τυπώθηκαν από χειρόγραφά του ιδίου)

β) σελ. 142 :

« 1866 Ακολουθία του Αγίου Νεομάρτυρος ΓΕΩΡΓΙΟΥ του εξ Ιωαννίνων, συνταχθείσα υπό φιλοχρίστου Ιωαννίτου, χάριν της προς τον άγιον ευλαβείας, εκδίδεται δαπάνη Νικολάου Παραμυθιώτου. Εν Κερκύρα, τυπογραφείον Κάδμος 1866 (σελ.24)

– Σπύρου Μουσελίμη : « Ιστορικοί περίπατοι ανά τη Θεσπρωτία », Θεσσαλονίκη 1976, σελ. 26.

« Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΩΤΗ

Το 1720 βρίσκεται εγκαταστημένος στην Κέρκυρα ο ζωγράφος Παναγιώτης Παραμυθιώτης από την Παραμυθιά, φέροντας ως επώνυμο τ’ όνομα της πατρίδος του, όπως συμβαίνει τούτο σε πολλούς ξένους. Το καθ’ αυτού όνομα ήταν « Μήτας ». ΄Εργα του σώζονται στην Κέρκυρα, στα οποία διατηρείται η Βυζαντινή πνευματοκρατία, όπως ο Μυστικός Δείπνος στη Μητρόπολη, ο άγιος Αρσένιος στην εκκλησία των Αγίων Πατέρων και η Δημιουργία του Κόσμου στο ναό του αγίου Ελευθερίου. Με την έκφραση που δίνει στα εικονιζόμενα πρόσωπα την αρμονία του σχεδίου και τη δύναμη του χρωματισμού, ανάγαγε την παρακμασμένη Βυζαντινή τέχνη σε τέτοιο ύφος, που θυμίζει τις σχολές της Αναγέννησης (Μεγάλη Ελλην. Εγκυκλοπαίδεια Δανδράκη[2], τόμ. 19, σελ. 650 ).

Της οικογένειας τούτης γέννημα είναι και οι : Μιχάλης Παραμυθιώτης, Γ. Παραμυθιώτης και Ν. Παραμυθιώτης. Ο πρώτος δωρίζει το σπίτι του στην Παραμυθιά και γίνεται σχολείο, το οποίο αργότερα κατεδαφίζεται και στη θέση του εγείρεται το γυμνασιακό κτίριο κοντά στη Μητρόπολη…

… ο Μιχαήλ Παραμυθιώτης το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του διέθεσε σε φιλανθρωπικά και εκπαιδευτικά ιδρύματα Γιαννίνων, Κερκύρας, Αθηνών και Παραμυθιάς

– Βασίλη Κραψίτη : « ΄Ανθη ευλάβειας στο Γυμνάσιο Παραμυθιάς- Σουλίου », Αθήνα 1994, σελ. 23 :

« … Γόνος της οικογενείας Μήτα, η οποία λόγω της εγκλημα-τικότας των μουσουλμάνων τσάμηδων στην Παραμυθιά μετανάστευσε στα Ιωάννινα γύρω στα 1700 με άλλες οικογένειες συμπατριωτών της. Στα τέλη του 18^ου αιώνα μετανάστευσε στην Κέρκυρα, όπου αναπτύχθηκε οικονομικά, « ην δε δια παντός προσηλωμένος εις το πάτριον έδαφος »

Με τη διαθήκη του κληροδότησε στην Ελληνική Σχολή της πατρίδας του το πατρικό σπίτι για να μετατραπεί εις Σχολείο, καθώς κα τα τρία καταστήματα που ήταν κάτω από το σπίτι του, τα οποία μέχρι το 1872 που αποτεφρώθηκαν, απέφεραν ετήσια 1500 γρόσια. Επίσης κληροδότησε στην ανωτέρω Σχολή 5.000 τάλληρα για να κατατεθούν στην Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος ή στη Βασιλική Τράπεζα της Μόσχας, όπως από τους τόκους και τα εισοδήματα των ανωτέρω εργαστηρίων « διατηρείται αξιοπρεπώς το πνευματικόν τούτο κέντρον.

Στη συνέχεια όριζε όπως το ανωτέρω σπίτι του χρησιμεύσει ως μετόχι της ως άνω Σχολής « χωρίς να πωληθεί αιωνίως ».

– Online Παραμυθιάς :

« Κυριακή, 26 Ιανουάριος 2014 :

« ΄Εκπαλην φιλτάτην πατρίδα μου Παραμυθιά » αναφέρει στην διαθήκη του ο ευεργέτης Μιχαήλ Παραμυθιώτης, ο οποίος γεννήθηκε το 1793 και έζησε μέχρι το 1862. Είναι γόνος της οικογένειας Μήτα…

Με τη διαθήκη του, την οποία σύνταξε μόλις 2 χρόνια πριν αποβιώσει, κληροδότησε την Ελληνική Δημόσια Σχολή Παραμυθιάς, αφήνοντας το πατρικό του σπίτι, για να μετατραπεί σε σχολείο. Παράλληλα πρόσφερε και τα 3 καταστήματα που ήταν ιδιοκτήτης στην Παραμυθιά, με σκοπό τα έσοδα που προκύπτουν από την ενοικίαση, να προσφέρονται στην ίδια σχολή.

Επίσης άφησε σε τραπεζικούς λογαριασμούς του στην Εθνική τράπεζα και στη Βασιλική τράπεζα της Μόσχας, 5.000 τάλιρα, ώστε με τους τόκους να « διατηρείται αξιοπρεπώς το πνευματικόν τούτο κέντρον », όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στη διαθήκη του.

Στην Κέρκυρα ο Μιχαήλ Παραμυθιώτης, κατασκευάζει ένα από τα νεοκλασικά κτήρια αναφοράς του νησιού στα Μουράγια. Πρόκειται για το κτήριο της οδού Δονζελότ 7 που κατασκεύασε το 1856 ο διάσημος αρχιτέκτονας J. Balsamo.

Και στο νησί των Φαιάκων ο Μιχαήλ Παραμυθιώτης δείχνει το φιλανθρωπικό του πρόσωπο, ενώ είναι ενεργό μέλος της λέσχης των Ηπειρωτών. Απόγονοί του είναι γνωστά ονόματα της επιστήμης των επιχειρήσεων και των τεχνών.

Στην Παραμυθιά το όνομά του δόθηκε στην πλατεία της Εθνικής Τράπεζας (σ.σ. Πλατεία Μιχαήλ Παραμυθιώτη) ».

Προφορική μαρτυρία :

– Παραμυθιώτης Σπύρος, ηλικίας 86 χρόνων, Γαβριάδες Κέρκυρας :

« Εγώ ονομάζομαι Παραμυθιώτης, επειδή κάποιος προγονός μου ήρθε στην Κέρκυρα από την Παραμυθιά. Παντρεύτηκε εδώ και στη συνέχεια πήρε για επίθετο το Παραμυθιώτης. Εγώ, επειδή ήμουν στρατιώτης με το Βαγγέλη Δρίμτζια, ράφτη που είχε το ραφείο του στο κέντρο της Παραμυθιάς, επισκέφτηκα παλιά την Παραμυθιά. Εκεί μου είπαν ότι υπάρχει το σπίτι κάποιου Πρόγονού μου. Εδώ στην Κέρκυρα υπάρχουν πολλές οικογένειες με το επίθετο Παραμυθιώτης. Ένας απ’ αυτούς είναι και ο γιατρός Παραμυθιώτης Γεώργιος ».

Τέλος

Μάριος Αναστασίου Μπίκας

[1] . σ.σ. … και τρία υπ’ αυτήν εργαστήρια : Εκ ταύτης της μαρτυρίας δύναται να εξαχθεί το συμπέρασμα ότι εντός του υπογείου της οικίας του Μιχάλη Παραμυθιώτη στεγάζονταν τρία εργαστήρια, τα οποία αποτεφρώθηκαν το 1872 και δεν αναφέρονται στη διαθήκη του Μ.Π. που συντάχθηκτε το 1860. Τι όμως παρήγαγαν τα εν λόγω εργαστήρια;

[2] . σ.σ. Τόμος 19, σελ. 650, λήμμα Παραμυθιώτης Παναγιώτης : « Ζωγράφος, ζήσας κατά τον 18^ον αιώνα, κατήγετο εκ Παραμυθίας της Ηπείρου και τυγχάνει κυρίως γνωστός εξ’ ενός πίνακος αυτού, σωζόμενον εν τω μητροπολιτικώ ναώ Σπηλιωτίσσης εν Κερκύρα και παριστάντος τον « Μυστικό δείπνον ». Εις την εποχήν κατά την οποίαν η βυζαντινή τέχνη είχε παρακμάσει, ο Παραμυθιώτης Παναγιώτης ανήγαγεν αυτήν δια της εκφράσεως του προσώπου αυτού, της ευρύτητος του σχεδίου του και της δυνάμεως του χρωματισμού του εις ύψος, το οποίον υπομιμνήσει κατά τι τας μεγάλας σχολάς της δυτικής αναγεννήσεως Β.Λ.Κ. »