Νίκος Γώγος- Ενέργεια & Περιβάλλον: οι δύσκολες εξισώσεις και οι νέες προκλήσεις για τον τόπο μας

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “πολιτική”

Του Νίκου Γώγου (επικεφαλής της δημοτικής παράταξης «Δύναμη Ελπίδας»)

Ενέργεια & Περιβάλλον: οι δύσκολες εξισώσεις και οι νέες προκλήσεις για τον τόπο μας

Στην Ήπειρο τα περασμένα χρόνια επενδύσαμε κυρίως στον πρωτογενή τομέα και τον τουρισμό. Ο πανέμορφος τόπος μας είναι λογικό να ταυτίζεται στα μάτια όλων με το φυσικό περιβάλλον. Το νερό η ελιά, το αμπέλι όμως δεν μπορούν να έχουν την ίδια πορεία με τους υδρογονάνθρακες. Τα υδροηλεκτρικά, η βιομάζα, τα φωτοβολταϊκά και οι ανεμογεννήτριες πρέπει να τα αναλυθούν ξεχωριστά και να υπάρξει συγκεκριμένη επιστημονική μελέτη για την όποια τελική επιλογή. Οι γενικευμένες έρευνες προφανώς καταδεικνύουν ότι οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (Α.Π.Ε.) αποτελούν τη βάση ενός νέου μοντέλου οικονομικής ανάπτυξης, της λεγόμενης πράσινης οικονομίας, που επηρεάζει σε κάποιο βαθμό το παγκόσμιο οικολογικό κίνημα και συνακόλουθα τις τοπικές κοινωνίες.

Εάν παρατηρήσουμε όμως το ζήτημα εξειδικευμένα, έχει παρατηρηθεί, παρά ταύτα, ότι η ανάπτυξη των Α.Π.Ε. μέσα από εθνικό σχεδιασμό των κυβερνήσεων αλλά, και από τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο χώρο, κατευθύνονται συνήθως προς φτωχές περιοχές, με χαμηλό κατά κεφαλή εισόδημα, υψηλά επίπεδα ανεργίας και μετανάστευσης και ελλιπές δίκτυο υποδομών. Ο προφανής λόγος που στοχεύουν τις συγκεκριμένες περιοχές είναι η ελάχιστη αντίσταση που αναμένεται εκ μέρους των κατοίκων είτε από έλλειψη γνώσης είτε γιατί ο μέσος άνθρωπος δεν έχει το χρόνο ή το κουράγιο να αντισταθεί σθεναρά. Έλλειμμα δημοκρατίας και αύξηση της γραφειοκρατίας αποτελούν, κατά τη γνώμη μου, το σημαντικότερο πρόβλημα στις εν λόγω επενδύσεις και το κυρίαρχο αίσθημα που επικρατεί στους πολίτες είναι ότι κάποια από τα γρανάζια της γραφειοκρατίας, «εξυπηρετούνται» συστηματικά. Αναμφισβήτητα λοιπόν ο σχεδιασμός, η λήψη αποφάσεων, και η ανάπτυξη των Α.Π.Ε. πρέπει να προέρχονται κυρίως από τις ίδιες τις τοπικές κοινωνίες διότι, έτσι αυξάνονται οι πιθανότητες επιτυχίας και ισορροπημένης ανάπτυξης.

Πριν παραθέσω όμως μερικές σκέψεις μου επί του θέματος, θα σας υπενθυμίσω ότι λόγω των έντονων αλλαγών στο κλίμα, με καθημερινά πλέον ασυνήθιστα φαινόμενα, η μετάβαση στην καθαρή ενέργεια είναι μονόδρομος, παρόλο που προσωπικά πιστεύω πως έχει να διανύσει μακρύ δρόμο μέχρι τα συμπεράσματα να είναι απολύτως ασφαλή. Το θεωρώ ως δεδομένο όμως ότι η εποχή του λιγνίτη τελείωσε, παρόλο που ο διάλογος απολιγνιτοποίησης γίνεται βιαστικά και με προβληματικούς όρους για τον τόπο. Η συζήτηση βέβαια έχει ξεκινήσει με ένα ακόμα εγκληματικό λάθος και στρέφεται σε ανώμαλη πορεία. Η εγκατάσταση μονάδων βιομάζας δίπλα σε κατοικημένες περιοχές, σε γη υψηλής παραγωγικότητας θα έχει ολέθρια αποτελέσματα, γιατί έτσι θα στερηθούμε τις καλλιεργήσιμες γεωργικές εκτάσεις. Δεν είναι δυνατόν το κράτος να έχει επενδύσει υπέρογκα ποσά στον κάμπο του Δήμου Σουλίου (αναδασμό, αρδευτικό), η ραχοκοκαλιά της τοπικής οικονομίας να στηρίζεται στην γεωργία και την κτηνοτροφία και εμείς να πετάμε στα σκουπίδια επενδύσεις εκατομμυρίων.

Ένα ακόμα εγκληματικό λάθος είναι να αλλοιώσουμε όλες τις βουνοκορφές και να τις γεμίσουμε με αιολικά πάρκα χωρίς μία σύγχρονη και επικαιροποιημένη χωροταξική πρόβλεψη. Πρόσφατα στο δημοτικό συμβούλιο, γνωστή εταιρεία ζήτησε άδεια ώστε να εγκαταστήσει άνεμολογικό ιστό στα χωριά του Σουλίου. Πιστεύω ότι υπάρχουν πολλά άλλα βουνά ώστε να εγκαταστήσουμε ανεμογεννήτριες και δεν αξίζει στο ιστορικό Σούλι να εγκατασταθούν εκεί. Γνωρίζετε πολύ καλά ότι η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας έχει δεσμεύσει σχεδόν όλη την κορυφογραμμή της Πίνδου, προστατευόμενες περιοχές και μη. Δεν μου αρέσουν αυτές οι προβλέψεις αλλά έρευνες καταδεικνύουν ότι σε είκοσι χρόνια όλα αυτά τα βουνά θα είναι νεκροταφεία ανεμογεννητριών. Γιατί; Διότι απλά εισάγουμε παλιάς τεχνολογίας ανεμογεννήτριες, ότι περισσεύει δηλαδή από τη Γερμανική και τη Δανέζικη κυρίως βιομηχανία. Η απόσταση, ο τύπος και το μέγεθος τους είναι πολύ σημαντικοί παράμετροι που δυστυχώς δεν απασχολούν καθόλου το κράτος (ή ακόμα χειρότερα γνωρίζουν και κωφεύουν) και κατ’ επέκταση τις αδειοδοτούσες αρχές. Εμείς όμως οφείλουμε να ανοίξουμε τώρα συζήτηση στον Δήμο στην Περιφέρεια στο επιμελητήριο και κυρίως στα πολιτικά κόμματα επί των λόγω ζητημάτων.

Ως προς τις εταιρείες Α.Π.Ε λοιπόν, το ασύλληπτα δυσάρεστο είναι, ότι σύμφωνα με το υπάρχον νομοθετικό πλαίσιο, οι εταιρείες αυτές μπορούν ανά πάσα στιγμή, να εγκαταστήσουν οπουδήποτε (με συνήθη εσκεμμένη χωροθέτηση) εντός του Δήμου ανεμογεννήτριες, φωτοβολταϊκά κλπ. χωρίς αδειοδότηση ή συμμετοχή από την τοπική κοινωνία. Και για να θέσω ένα ακόμα παράδειγμα για το πόσο στάσιμοι ή αδύναμοι φαινόμαστε, σε πρόσφατο δημοτικό συμβούλιο μας γνωστοποιήθηκε (μετά από πέντε χρόνια) ότι ο τόπος μας έχει αποτελέσει πόλο έλξης εταιρειών βιομάζας. Στο ερώτημά μας, μας πως είναι δυνατόν αυτό, καμία αντίδραση δεν υπήρξε ή έστω ενημέρωση και μόνοι μας διαπιστώσαμε ότι την περίοδο 2016-2017 η Αποκεντρωμένη Ηπείρου απηύθυνε έγγραφα στο Δήμο Σουλίου με τα οποία ζητούσε από την τοπική κοινωνία να γνωμοδοτήσει υπέρ ή κατά συγκεκριμένων μονάδων βιομάζας (Προδρόμι και Χόϊκα) αλλά τα έγγραφα δεν απαντήθηκαν ποτέ. Γιατί άραγε; Και γιατί ο υποψήφιος επενδυτής εξέλαβε τη σιωπή του Δήμου ως θετική απάντηση να προχωρήσει την επένδυση; Εμείς γνωρίζουμε ότι εάν το Δημόσιο δεν απαντά σε οποιοδήποτε ερώτημα ή ζήτημα τότε η σιωπή εκλαμβάνεται ως σιωπηρά απόρριψη. Η προηγούμενη δημοτική αρχή όχι μόνο δεν διαμαρτυρήθηκε αλλά κατά την άποψή μου δεν έπραξε το καθήκον της αλλά ούτε καν γνωμοδότησε επί του θέματος. Αντιθέτως άλλοι Δήμοι και τοπικές κοινωνίες αντέδρασαν άμεσα και επιτυχημένα και απέτρεψαν τις κακόβουλες επενδύσεις χωρίς προηγούμενα να υπάρχουν επαρκείς μελέτες και επιστημονικές γνωμοδοτήσεις. Εμείς; Γιατί πάντα εμείς αργούμε ή δεν αντιλαμβανόμαστε τις συνέπειες των παραλήψεών μας;

Προκειμένω λοιπόν να συνεργαστούμε ως τοπική κοινωνία μαζί τους, οι εταιρείες πρέπει αποδεδειγμένα να αλλάξουν νοοτροπία, να εναρμονιστούν πλήρως με τις αρχές της αειφόρου ανάπτυξης να ενημερώνουν πλήρως εμάς που εκπροσωπούμε τις τοπικές κοινωνίες, να αφουγκράζονται τις ανησυχίες μας και να σέβονται την πολιτιστική κληρονομιά του τόπου. Οφείλουν λοιπόν να αρχίσουν να βλέπουν τις τοπικές κοινωνίες ως ισότιμους εταίρους. Από τη μία, οι εταιρείες θα παρέχουν κεφάλαιο και τεχνογνωσία και από την άλλη, οι τοπικές κοινωνίες θα προσφέρουν τα μέσα εκείνα (αέρας, ήλιος, νερά κλπ.) για να έχει επιτυχή έκβαση η συνεργασία μας. Μόνο εάν μας δουν ισότιμα, θα επέλθει ορθή ανάπτυξη και περιβαλλοντική ισορροπία.

Αν και κάποιοι θα «τρέξουν» να με χαρακτηρίσουν a priori ως στενόμυαλο, πιστέψτε με, είμαι ένθερμος υποστηρικτής των Α.Π.Ε υπό την προϋπόθεση όμως ότι θα έχουμε ως Δήμος και ως Τοπική Κοινωνία ενεργό ρόλο στη δημόσια διαβούλευση. Εάν δεν είμαστε τουλάχιστον συνομιλητές, συνοδοιπόροι, αν όχι πρωταγωνιστές, θα σας θυμίσω ότι οι εταιρείες που διαχειρίζονται Α.Π.Ε ενδιαφέρονται πρωτίστως για τη μεγιστοποίηση του κέρδους τους και την επαύξηση της αξίας των μετόχων τους, ώστε να καρπωθούν τα μεγαλύτερα οφέλη και στο τέλος αφήνουν τα ψίχουλα στις τοπικές κοινωνίες. Πρέπει να γίνει κατανοητό λοιπόν ότι η λύση δε θα προέλθει μόνο μέσα από τα μυαλά των ανθρώπων αλλά κυρίως εάν επιτρέψουμε στην ίδια τη φύση να υποδείξει τι είναι όμορφο και τι όχι. Εμείς θα είμαστε οι τοπικοί καθοδηγητές και συνειδητοί συνομιλητές στην εκτέλεση της όποιας επένδυσης, προστατεύοντας το μοναδικό περιβάλλον μας και τα συμφέροντα του τόπου.