Αφιέρωμα: Προσκύνημα στο Κούγκι (οκτώ (8) Δεκεμβρίου 1962)

Του Μάριου Αναστασίου Μπίκα

Προσκύνημα στο Κούγκι (οκτώ (8) Δεκεμβρίου 1962).

Κυριακή, οκτώ (8) Δεκεμβρίου 1962. Ο Γυμνασιάρχης του Γυμνασίου της Παραμυθιάς, αείμνηστος Γεώργιος Κ. Πάστρας, οργάνωσε και πραγματοποίησε ημερήσια εκδρομή « προσκύνημα στο Κούγκι » με τους μαθητές της 6^ης τάξης του εξαταξίου Γυμνασίου. Με στρατιωτικό αυτοκίνητο της ΜΟΜΑ μεταφερθήκαμε στη Γλυκή. Από κει, αφού περάσαμε τη Σκάλα της Τζαβέλαινας, τη γέφυρα του Αχέροντα στη θέση Ντάλλα, ανεβήκαμε στη Σαμονίβα, το Σούλι (πηγάδια), ΄Αγιο Δονάτο και φθάσαμε στο Κούγκι[1].

Σκοπός της επίσκεψής μας ήταν να τελεσθεί τρισάγιο στη μνήμη του Καλόγερο Σαμουήλ και των πέντε συντρόφων του, που ετάφησαν στις 16.12.1803 κατά την ανατίναξη της Μονής του Κουγκιού, της Αγίας Παρασκευής.

Μετά το τέλος της εμπεριστατωμένης και συγκινητικής ομιλίας του Γυμνασιάρχη, τραγουδήσαμε τον εθνικό ύμνο, που ο αντίλαλός του, εξαιτίας των παρακείμενων βράχων, επανερχόταν στο Κούγκι.

Στη Μονή του Κουγκιού πραγματοποιήθηκαν ανασκαφές από τον Απρίλιο του 1962 ως το Δεκέμβριο του ίδιου έτους. Οι ανασκαφές αυτές είχαν χρηματοδοτηθεί από τον Παραμυθιώτη έμπορο Παπαθανασίου Σωτήριο με εκατό χιλιάδες (100. 000) δραχμές. Για τη διαχείριση δε αυτών είχε σχηματιστεί στην Παραμυθιά ειδική Επιτροπή, της οποίας πρόεδρος ήταν ο αείμνηστος Μητροπολίτης Τίτος (Ματθαιάκης) ( Βλ. π.κ. απόσπασμα εφημερίδας με τη χειρόγραφη ημερομηνία 13.04.1962).

*Η ανατίναξη του Κουγκιού*
Αριστερά διακρίνεται ο καλόγερος Σαμουήλ, όρθιος να κρατά στο δεξί του χέρι κεριά. Δεξιά τέσσερις (4) νομάτοι και ένας (1) αριστερά. Στην είσοδο της πυριτιδαποθήκης εμφανίζεται Τούρκος, κρατώντας με τα δυο του χέρια βαρέλι.
*Από το κέρινο Μουσείο του Παύλου Βρέλη*

Μνήμες μαθητών από το προσκύνημα στο Κούγκι

– Γεωργίου Θεόδωρος (Αντιστράτηγος εν αποστρατεία) :

« Η πρώτη επίσκεψή μας στο Σούλι έγινε το Δεκέμβριο του 1962. Με στρατιωτικό αυτοκίνητο των ¾ μεταφερθήκαμε όλοι οι μαθητές της 6^ης τάξης του εξαταξίου Γυμνασίου στη Γλυκή. Μαζί μας ήταν και ο Γυμνασιάρχης Πάστρας Γεώργιος. Στη Γλυκή περίμενε ένας αγωγιάτης από τη Σαμονίβα, στο υποζύγιο του οποίου ανέβηκε ο Γυμνασιάρχης. Από τη Γλυκή όλοι εμείς πεζή περάσαμε τη Σκάλα της Τζαβέλαινας, τα δυο ποτάμια στου Ντάλλα, που υπήρχαν οι Μύλοι των Σουλιωτών, τη Σαμονίβα, το Σούλι και φθάσαμε στο Κούγκι.

Εδώ μάς ξάφνιασε με την ομιλία του ο Γυμνασιάρχης μας. Ακόμα σήμερα αντηχεί στα αυτιά μου η φράση του : « Τζαβελαίοι, Μπο-τσαραίοι, ήρθαμε σήμερα να προσκυνήσαμε στον τόπο που θυσιαστήκατε για την ελευθερία … » ».

– Ζαρανίκας Γεώργιος ( Συνταξιούχος στην Αθήνα δικηγόρος ) :

« Όταν φθάσαμε στο Σούλι, μέσα στο Δημοτικό Σχολείο είδαμε μερικά ξύλινα κιβώτια τα οποία, όπως μάς είπαν, περιείχαν ό,τι είχαν βρει στις ανασκαφές που είχαν πραγματοποιήσει την εποχή εκείνη στο Κούγκι. Τα ευρήματα αυτά ήταν εκεί θαμμένα από τις 16.12.1803, όταν ο Καλόγερος Σαμουήλ, για να μην πέσει στα χέρια των Τούρκων του Αλή Πασά, έβαλε φωτιά στην πυριτιδαποθήκη της Μονής και ετάφη μαζί με τους πέντε (5) νομάτους του κάτω από τα ερείπιά της.

Μαζί μας στο προσκύνημα του Κουγκιού ήταν και ο ενωμοτάρχης Παππάς Νίκος.

Ο ποιητής Αριστοτέλης Βαλαωρίτης ύμνησε την ανατίναξη του Κουγκιού με το ποίημα :

Ο Σαμουήλ

Καλόγερε, τι καρτερείς, κλεισμένος μες στο Κούγκι,

πέντε νομάτοι σού ’μειναν κι εκείνοι λαβωμένοι,

κι είναι χιλιάδες οι εχθροί που σ’ έχουνε ζωσμένο.

Έλα να δώσεις τα κλειδιά, πέσε να προσκυνήσεις,

κι αφέντης ο Βελή πασάς Δεσπότη θα σε κάνει …. »

– Κατσούλης Θεόφιλος (Συνταξιούχος δάσκαλος)

« Από τη Γλυκή, μετά από πεζοπορία τριών (3) περίπου ωρών, φθάσαμε στο Κούγκι. Από δω εμείς, κοιτάζοντας το βάραθρο, στο βάθος του οποίου κυλούσε τα νερά το Τσαγκαριώτικο ποτάμι, ρίχναμε πέτρες, ακούγοντας στη συνέχεια τον κτύπο, που ερχόταν μετά από λίγο στα αυτιά μας ».

Σταύρου Ιωάννης (Συνταξ. μαθηματικός Β/βάθμιας Εκπαιδ.) :

« Με στρατιωτικό αυτοκίνητο μεταφερθήκαμε στη Γλυκή. Εδώ, όπως ακούσαμε, ήρθε από τη Σαμονίβα κάποιος Τόκας με μουλάρι πάνω στο οποίο ανέβηκε ο Γυμνασιάρχης Πάστρας.

Μπροστά αυτοί και πίσω εμείς περάσαμε τη Σαμονίβα, το Σούλι κι ανεβήκαμε ψηλά στο Κούγκι. Εκεί απότομα ο Γυμνασιάρχης βροντοφώναξε : « Φώτο Τζαβέλα, Μάρκο Μπότσαρη, ήρθαμε σήμερα κι εμείς ταπεινοί προσκυνητές στα χώματά σας, το Σούλι….»

Τα λόγια αυτά του Γυμνασιάρχη μας, ακόμα σήμερα αντηχούν στα αυτιά μου. Αντηχούν, γιατί ήταν κάτι, που δεν περίμενα. ΄Ηταν μια απότομη, δυνατή καλημέρα, που έβγαινε από τα βάθη της ψυχής του και απευθυνόταν προς όλους τους Σουλιώτες, που ήταν θαμμένοι στις βουνοκορφές, στις πλαγιές και στις χαράδρες του Σουλίου. ΄Ηταν τόσο φυσιολογικό το ξέσπασμά του, ώστε εκείνη τη στιγμή νόμισα ότι πραγματικά βγήκε ο Φώτος Τζαβέλας με το Μάρκο Μπότσαρη κι ο Γυμνασιάρχης έπιασε μαζί τους κουβέντα…. ».

Φωτογραφίες από την επίσκεψη στο Κούγκι 08.12.1962

**(2)** Τελειόφοιτοι του Γυμνασίου Παραμυθιάς και μαθητές του Δημοτικού Σχολείου Σαμονίβας κατά το τρισάγιο στο Κούγκι
Δεξιά και έμπροσθεν του Γυμνασιάρχη Πάστρα Γ., πάνω σε ιερό βράχο διακρίνεται η λαμπάδα, που θα φώτιζε τις αθάνατες ψυχές των ενδόξων Σουλιωτών.
*Φωτογραφία : Αρχείο Παππά Χρήστου ( Σήμερα συνταξιούχου οδοντίατρου )*

**(3)** *Τελειόφοιτοι του Σχολ. έτους 1962-63*
*Αρχείο Μπέλλου Βασίλη*

***(4)*** *Ο Γεωργίου Θεόδωρος στη θέση Ντάλλα κατά την επιστροφή από το προσκύνημα στο Κούγκι.*
*Αρχείο Γεωργίου Θεόδωρου*

***(5)*** Μύλοι Σουλίου – Γέφυρα Ντάλλα κατά την επιστροφή από το Προσκύνημα στο Κούγκι. Ο γράφων αναγιγνώσκει ποίημα, ενώ οι συμμαθητές του παρακολουθούν : Από τα αριστερά όρθιοι : Πατσιούρας Αλ., Μπούκαλης Πολ., Μπίκας Ελευθ. Ζαρανίκας Γ. (χωρίς πηλήκιο), Μπέσης Κων., Μπαλάσκας Αν., Σούλης Ι. , Αλεξίου Ευάγγελος, Καραγκιούζης Γαβριήλ. Παππάς Χρήστος, άγνωστος. Καθιστοί : Αλεξίου Χαρ. (αριστερά) και Ιωάννου Θωμάς.
*Αρχείο Μπίκα Μάριου*

Μάριος Αναστασίου Μπίκας

[1] . α. Γεωργίου Ευαγγέλου Τσίλη : « Σούλι-Καταγωγή Σουλιωτών … », apiros hora, β. Ελευθέριου Χρ. Διαμάντη : « Το σημερινό Σούλι … », Αθήνα 2001, σελ. 237